To jakie rodzaje stali nierdzewnej są dostępne jest istotne dla wielu branż i przedsiębiorstw. W końcu stal nie bez powodu jest materiałem, który słynie z dużej popularności. Jest ona ceniona przede wszystkim, ze względu na wysoką wytrzymałość oraz odporność na uszkodzenia mechaniczne (zarysowania, wgniecenia). Ponadto stal nierdzewna, jak sama nazwa wskazuje - nie ulega procesowi korozji, który jest niepożądanym działaniem związanym z etapowym niszczeniem materiałów.

Czym dokładnie jest stal nierdzewna oraz jakie jej rodzaje wyróżniamy? Odpowiedzi na te pytania i wiele więcej informacji o stali nierdzewnej znajdują się poniżej, w dalszej części artykułu.

Czym dokładnie jest stal nierdzewna?

Stal nierdzewna nazywana jest inaczej stalą INOX (INOX z jęz. fr. inoxydable, czyli nieutleniający się). To stal stopowa o znacznej zawartości chromu (Cr) oraz nieco zwiększonej zawartości manganu (Mn) i krzemu (Si). Odporna jest na działanie większości kwasów, a także na korozyjne działanie atmosfery.

Stale, które są odporne na korozje zawierają co najmniej 10,5% chromu i maksymalnie 1,2% węgla. Dzielą się zgodnie ich główną własnością (użytkową) na stale: nierdzewne, żaroodporne i żarowytrzymałe.

Właściwości stali nierdzewnej

Stal nierdzewna ma dużo zalet, zostały one wymienione poniżej:

• jest odporna na korozję,
• ma lśniący połysk,
• jest odporna na wysokie temperatury,
• możliwość stosowania w agresywnym środowisku,
• możliwość kształtowania skomplikowanych kształtów,
• możliwość wytwarzania atrakcyjnych wizualnie wykończeń powierzchni.

Rodzaje stali nierdzewnej

Wyróżnia się cztery podstawowe rodzaje stali nierdzewnej według Normy EN 10088.

Stal austenityczna: stal ta nie jest hartowana w procesie produkcji, wyróżnia się wysoką ciągliwością oraz odpornością na korozję, która rośnie wraz z ilością dodatków stopowych, takich jak chrom oraz molibden, najszerzej stosowana stal austenityczna zawiera od 17 do 18% chromu oraz od 8 do 11% niklu.

gatunki stali austenicznej:

1.4301, 1.4305, 1.4306, 1.4307 (304L)*, 1.4310, 1.4401, 1.4435, 1.4436, 1.4438, 1.4439, 1.4529, 1.4539, 1.4541, 1.4547, 1.4550, 1.4571

*„L” w oznaczeniu gatunku wskazuje na wersję o niskiej zawartości węgla, ze zmniejszonym ryzykiem wydzielania się węglików chromu oraz korozji międzykrystalicznej w strefach wpływu ciepła podczas spawania

Stal ferrytyczna: posiada nieduże ilości chromu, przez co jej odporność na korozję jest ograniczona, posiada ona jednak wysoką odporność na śródkrystaliczną korozję naprężeniową wywołaną chlorkami, w najbardziej popularnych ferrytycznych stalach nierdzewnych zawartość chromu waha się pomiędzy 10,5 a 18%, zawartość niklu jest zerowa lub bardzo niska.

gatunki stali ferrytycznej:

1.4000, 1.4003, 1.4016, 1.4510

Stal austenityczna-ferrytyczna: to tzw. duplex, czyli stal podwójna, łączy właściwości stali austenicznej oraz ferrytycznej, ma szereg zastosowań w przemyśle, a przez mieszankę chromu, niklu i molibdenu wykazuje dobrą odporność na korozję przed środowiskiem wysokiego zakwaszenia, zawiera one zwykle od 20 do 26% chromu, od 1 do 8% niklu, od 0,05 do 5% molibdenu i od 0.05 do 0,3% azotu.

gatunki stali typu duplex to:

1.4362, 1.4410, 1.4460, 1.4462

Stal martenzytyczna: to stal, która w procesie produkcji ulega zahartowaniu poprzez jej schłodzenie, dzięki takiemu działaniu uzyskuje ona strukturę martenzytyczną, przez co jest bardzo twarda i odporna na ścieranie, aniżeli stal ferrytyczna i austeniczna, jest ona wykorzystywana w zastosowaniach, które wymagają bardzo wysokiej twardości oraz odporności na zużycie i ścieranie.

gatunki stali martenzytycznej to:

1.4006, 1.4021, 1.4028, 1.4031, 1.4034, 1.4057, 1.4122

Podział stali: stale nierdzewne i stale kwasoodporne

Należy podkreślić, że podział na stale nierdzewne i kwasoodporne (podział ze względu na wytrzymałość chemiczną) w normie EN 10088-1:2014 nie został uwzględniony, a rozróżnia się tylko stale nierdzewne o różnym składzie chemicznym.

Pod względem składu chemicznego, opisywane stale nierdzewne dzielą się na:

• chromowe,
• chromowo-niklowe,
• chromowo-niklowe z dalszymi pierwiastkami stopowymi.

Wykaz stali nierdzewnych odpornych na korozję opisuje polska norma PN-EN 10088-1 z 2014 roku, która zastępuje normę PN-EN 10088-1 z 2007 roku. Norma krajowa jest tłumaczeniem angielskiej wersji normy EN 10088-1:2014.

Oznaczenie stali wg norm

W Polsce stal nierdzewną oznacza się według 5 podstawowych norm, jak:

• PN - Polska Norma
• EN 10088 - Europejska Norma
• AISI - Amerykańska Norma
• GOST - Rosyjska Norma
• DIN - Niemiecka Norma

Numery stali (EN 10027-2)

Zgodnie z normą PN-EN 10027-2: 1994 - każdy gatunek stali jest oznaczony numerem, który można podać zamiast znaku stali. Każdy numer stali powinien zawierać 5 cyfr: 1.xxnn, gdzie:

1 - oznacza stal

xx - dwie cyfry oznaczające grupę stali

nn - dwie cyfry wyróżniające konkretny gatunek w grupie

np. 1.4401 - oznacza gatunek stali austenitycznej X5CrNiMo17-12-2

Numery stali (EN 10027-2) w grupach:

• 1.40xx dla gatunków z Ni < 2,5 %, bez Mo, bez dodatków specjalnych
• 1.41xx dla gatunków z Ni < 2,5 %, z Mo, bez dodatków specjalnych
• 1.43xx dla gatunków z Ni ≥ 2,5 %, bez Mo, bez dodatków specjalnych
• 1.44xx dla gatunków z Ni ≥ 2,5 %, z Mo, bez dodatków specjalnych
• 1.45xx i 1.46xx dla gatunków z dodatkami specjalnymi, takimi jak Ti, Nb lub Cu

Stale nierdzewne, to warto wiedzieć

Jednym z błędów jaki pokutuje w branży jest kwalifikowanie do grupy stali nierdzewnych na podstawie właściwości magnetycznych. Najczęściej stal, która nie wykazuje właściwości magnetycznych (nie jest przyciągana przez magnes) uznawana jest za stal nierdzewną. Metoda ta pozwala wskazać stale austenityczne, które nie wykazują właściwości magnetycznych, natomiast pozostałe gatunki wykazują większe lub mniejsze właściwości magnetyczne.  

W SLAVI posiadamy szeroki wybór nitów i nitonakrętek ze stali nierdzewnej, jak np.:

• Nitonakrętka cylindryczna otwarta kołnierz płaski M5 FTT
• Nity zrywalne szczelne
• Nitonakrętka sześciokątna otwarta kołnierz płaski M6 FTTE

A jeśli szukasz informacji o tym, jak przeliczyć MPa na bar, PSI to znajdziesz je tutaj: https://slavi.pl/blog/aktualnosci-i-porady/przelicznik-jednostek-cisnienia-dowiedz-sie-jak-obliczyc-mpa-na-bar-psi.html