Gwinty calowe, ich wymiary oraz kompletna tabela gwintów calowych ⚙

Gwinty calowe, to jeden z rodzajów oznaczenia gwintów, tuż obok gwintów metrycznych, okrągłych, prostokątnych, do drewna, walcowych i wielu innych. Jednakże - czym dokładnie jest gwint, i jakie są standardy gwintów calowych? W dalszej części artykułu znajdziesz konkretne odpowiedzi na te pytania, a także rozpisane od A do Z tabele gwintów calowych, które przydadzą Ci się w codziennej pracy.

rys. Akcesoria calowe nitownic do nitonakrętek FAR.

Czym jest gwint i jakie jest jego zadanie?

Gwintem nazywa się występ, nacięcie na śrubie, które zostało wykonane na powierzchni stożkowej (tzw. gwinty dynamiczne) lub walcowej. Istotną cechą gwintów, jest to, iż są one komplementarne. Co to oznacza? Dokładnie to, że wewnętrzny (gwint żeński - nakrętka) oraz zewnętrzny (gwint męski - śruba) są dobrane w dokładny sposób, czyli taki, który pozwala na ich idealne połączenie.

rys. Przekrój nitonakrętki cylindrycznej.

Mechanizm i konstrukcja gwintów ma za zadanie wspomóc pracę polegającą na realizowaniu połączeń rozłącznych między powierzchniami. Co więcej, gwinty pozwalają na regulację położenia względem siebie różnorodnych łączonych części i elementów. Kolejną ważną funkcją gwintów, jest pełnienie przez nie - częściowej roli związanej z przenoszeniem napędu mechanicznego (przekładnia ślimakowa).

Podstawowe rodzaje gwintów

rys. Zastosowanie nitonakrętki sześciokątnej.

Gwinty: podział, ze względu na kształt

• trapezowe symetryczne
• trapezowe niesymetryczne
• trójkątne
• okrągłe
• prostokątne

Gwinty: podział, ze względu na wymiar

• wewnętrzne (znajdują się wewnątrz otworu)
• zewnętrzne (znajdują się na wałku)

Gwinty: podział, ze względu na kierunek obrotu

• gwinty lewe
• gwinty prawe

Gwinty: podział, ze względu na jednostkę miary

• gwinty calowe (kąt zarysu wynosi 55 lub 60 stopni)
• gwinty metryczne (kąt zarysu wynosi 60 stopni)

Gwint metryczny, a gwint calowy

rys. Nitonakrętki i śruby nitujące FAR.

W ostatnich latach poza gwintami metrycznymi w Polsce popularność zaczęły zyskiwać gwinty calowe – głównie za sprawą napływu rozwiązań napływających z krajów anglosaskich, gdzie wciąż królują jednostki imperialne (brytyjski system miar, jak np. 1 cal, 1 stopa, 1 jard).

O ile w przypadku gwintów metrycznych do poprawnej identyfikacji gwintu wystarczy najczęściej podanie wymiaru „M” (poza gwintami drobnozwojnymi), o tyle w przypadku gwintów calowych sytuacja jest bardziej skomplikowana, na co wskazuje tabela standardów zamieszczona na końcu tekstu.

Standardy gwintów calowych

Występują różne standardy gwintów calowych, takie jak: ACME, BSF, E, BSP, NC, NPT, Pg, BSPT, Rc, Rd, Rp, RW, FG, UN, UNC, UNEF, UNF, UNS, W.

• UNC – gwint calowy, zunifikowany, zwykły
• UNF – gwint calowy, zunifikowany, drobnozwojny, posiadający zarys trójkątny i kąt 60 st.
• UNEF – gwint calowy, zunifikowany, drobnozwojny, stosowany przy krótkich gwintach oraz cienkiej ścianie rur
• UN – gwinty zunifikowane o skoku uprzywilejowanym
• UNS – gwinty zunifikowane posiadający specjalne średnice oraz podziałki gwintu
• ACME – gwint amerykański trapezowy symetryczny o ogólnym zastosowaniu
• G (lub BSPP) – gwint rurowy walcowy, posiada zarys trójkątny 55 stopni
• Rp – gwint rurowy, walcowy wewnętrzny
• Rc – gwint rurowy, stożkowy, wewnętrzny
• NPT – gwint rurowy Briggsa, stożkowy, posiadający zbieżność 1:16
• BSW – gwint calowy Whitwortha, zwykły o trójkątnym walcowym zarysie i kącie 55 stopni
• BSF – gwint calowy Whitwortha, drobnozwojny
• E – gwint Edisona, elektrotechniczny
• Tr – gwint trapezowy symetryczny, przeznaczony do stosowania w połączeniach ruchomych, występujących w urządzeniach przenoszących duże obciążenia
• NC – gwint specjalny elektroinstalacyjny stosowany w rurach stalowych oraz instalacjach elektrycznych
• Pg – gwint specjalny instalacyjny, pancerny, przeznaczony do instalacji elektrycznych
• R (lub BSPT) – gwint rurowy, stożkowy, zewnętrzny
• Rd – gwint okrągły, charakteryzuje się wysoką wytrzymałością statyczną oraz zmęczeniową
• RW, FG – gwint rowerowy
• S – gwint trapezowy metryczny, występują one np. w śrubach urządzeń dźwigowych
• Ven, Vg – gwint wentylowy, stosowane są w zaworach zwulkanizowanych
• W – gwint stożkowy do zaworów gazowych

Tabela gwintów calowych

Spośród wymienionych typów, w tabelach poniżej zestawiliśmy wymiary najczęściej spotykanych gwintów calowych:

BSF

BSP / BSPT

BSW

NPT / NPTF

RP

UNC

UNF / UNS

Podsumowanie

Gwint, gwintowi nierówny, przez co inwestycje w te elementy, należy poprzedzić dokładną analizą zadań, do których jest on wymagany. Dobór właściwego gwintu jest istotny przede wszystkim, ze względów bezpieczeństwa, gdyż nieprawidłowo dostosowany gwint może nie tylko wpłynąć na jakość wykonywanej pracy ale stanowić zagrożenie dla osób użytkujących produkt, w którym zamontowano go niepoprawnie.

rys. Połączenie śrubowe przy użyciu nitonakrętki.

W celu właściwego dopasowania gwintu calowego należy wykorzystać narzędzia, takie jak: suwmiarka, zarys gwintów i identyfikator typu gwintu (miernik gwintów). Wszystko w celu określenia fundamentalnych parametrów gwintu, takich jak: średnica zewnętrzna oraz skok TPI.

Zainteresować Cię może także:

⚙  Jak nitować? Pracuj efektywnie i poznaj sposoby nitowania

⚙ Jakie są rodzaje stali nierdzewnej i jak czytać oznaczenia stali? Sprawdź to!

⚙ Przelicznik jednostek ciśnienia: dowiedz się, jak obliczyć MPa na bar, PSI