Skok gwintu, czyli co to jest, i jak poprawnie zmierzyć skok gwintu?

Skok gwintu, to dla wielu osób hasło niejasne i mało zrozumiałe, a przecież pojawia się ono w większości dziedzin, które nas otaczają. Skok gwintu, to termin pojawiający się w przemyśle maszynowym, spożywczym, lotniczym, chemicznym i wielu innych. Cała masa produktów na sklepowych półkach została zamknięta właśnie za pomocą systemu gwintowego. Co to jest gwint i skok gwintu? Jak odczytywać tabelę skoków gwintów? Sprawdź to, czytając dalszą część artykułu i wybierz odpowiedni gwint do swoich potrzeb.

Czym dokładnie jest gwint?

Gwint jest to nacięcie na śrubie na powierzchni walcowej lub stożkowej, zewnętrznej lub wewnętrznej. Definicja PWN opisuje gwint jako "wyżłobienie w kształcie spirali na bocznej ściance śruby, wkręta, żarówki itp. lub wewnętrznej ściance nakrętek".

Warto wiedzieć, że gwinty komplementarne (uzupełniające się), czyli wewnętrzne i zewnętrzne są tak stworzone, że pasują do siebie, a ruch obrotowy elementu z gwintem zewnętrzny oddziałuje na przesuwanie się go względem elementu, który posiada gwint wewnętrzny.

Charakterystyka i podział gwintów

To, co charakteryzuje gwinty, to przede wszystkim parametry, takie jak:

• rodzaj gwintu,
• średnica gwintu.
• skok gwintu.

Rodzaje gwintów

Wyróżnia się kilkanaście podziałów gwintów, ze względu na:

• przeznaczenie, np. gwint złączny (stosowany do rozłącznych połączeń spoczynkowych elementów),
• kształt, np. gwint do drewna, gwint metryczny, gwint stożkowy, gwint walcowy,
• umiejscowienie, np. gwint wewnętrzny,
• krotność, np. gwint dwukrotny,
• skok, np. normalny, grubozwojowy,
• sposób skręcania, np. gwint lewy.

Oznaczenia rodzajów gwintów

• M - gwint metryczny, zarys trójkątny, kąt 60 stopni
• MF - gwint metryczny drobnozwojny kąt 60 stopni
• UNC - gwint calowy, zwykły, zunifikowany
• UNF - gwint calowy zunifikowany, drobnozwojowy, zarys trójkątny, kąt 60 stopni
• UNEF - gwint calowy zunifikowany, drobnozwojowy, do krótkich gwintów, cienkich ścianek rur
• UNS - gwint zunifikowany ze specjalnymi średnicami i podziałkami gwintu
• ACME - gwint amerykański trapezowy symetryczny o zastosowaniu ogólnym
• G - gwint rurowy walcowy, zarys trójkątny 55 stopni
• Rp - gwint rurowy, walcowy wewnętrzny
• Rc - gwint rurowy, stożkowy, wewnętrzny
• NPT - gwint rurowy Briggsa, stożkowy, posiadający zbieżność 1:16
• BSW - gwint calowy Whitwortha, zwykły o trójkątnym walcowym zarysie i kącie 55 stopni
• BSF - gwint calowy Whitwortha, drobnozwojny
• E - gwint Edisona, elektrotechniczny
• Tr - gwint trapezowy symetryczny, do stosowania w połączeniach ruchomych występujących w urządzeniach przenoszących duże obciążenia
• NC - gwint specjalny elektroinstalacyjny stosowany w rurach stalowych i instalacjach elektrycznych
• Pg - gwint specjalny instalacyjny, pancerny, do instalacji elektrycznych
• R - gwint rurowy, stożkowy, zewnętrzny
• Rd - gwint okrągły, o wysokiej wytrzymałości
• RW, FG - gwint rowerowy
• S - gwint trapezowy metryczny, występuje w śrubach urządzeń dźwigowych
• Ven, Vg - gwint wentylowy, stosowane są w zaworach zwulkanizowanych
• W - gwint stożkowy do zaworów gazowych

Średnica gwintu

Średnica gwintu, jest oznaczana poprzez małą literę d. Jest to średnica walca opisanego na zewnętrznych wierzchołkach gwintu. Średnica ta, odpowiada średnicy wewnętrznej D nakrętki. Pomiary średnic gwintów wykonuje się za pomocą suwmiarki i to zarówno noniuszowej, jak i elektronicznej. Warto mieć na uwadze to, iż mierzona średnica możne odbiegać od wartości nominalnej od 0,1 do 0,4 mm. W kolejnych akapitach tekstu, w tabeli - zostały zaprezentowane średnice przy konkretnych rodzajach gwintów.

Gwint śruby

Często wyszukiwaną frazą jest pytanie - Co to jest gwint śruby? To nic innego, jak opisywane na samym początku tekstu charakterystyczne nacięcie dookoła rdzenia śruby. Jest to zdecydowanie istotny element, od którego zależy wytrzymałość elementu złącznego, jak i samego połączenia. W temacie śrub i gwintów nierzadko występuje także wątpliwość - Jak odkręcić śrubę z zepsutym gwintem? Warto do tego celu wykorzystać popularny środek - WD40. Substancja ta, usuwa brud i rdzę, dzięki czemu umożliwia odkręcenie nawet bardzo wyrobionego gwintu. Jeśli ten sposób nie działa istnieje jeszcze jedna opcja, jak ucięcie łba śruby i wykręcenie gwintu za pomocą kleszczy.

Skok gwintu

Skok gwintu oznaczany jest za pomocą dużej litery P. Jest to przesunięcie osiowe po jednym obrocie śruby. W zależności od tego, jakiego rozmiaru był skok gwintu, od tego zależy wielkość klucza, który pozwoli na sprawne i trwałe połączenie dwóch płaszczyzn. W celu wyznaczenia skoku gwintów można zastosować, któryś z dwóch dostępnych sposobów: poprzez wykorzystanie wzorca gwintu lub za pomocą suwmiarki.

1. Najpopularniejszym sposobem jest jednak stosowanie wzorca gwintu, który posiada tzw. listki wzorcowe. Za pomocą listków dopasowujemy skok gwintu ze wzorca i mierzonego gwintu, tak by te wartości się pokryły. Następnie należy odczytać wartość skoku z zastosowanego wzorca.
2. Natomiast za pomocą suwmiarki jesteśmy w stanie określić średnice zewnętrzną i wewnętrzną gwintu.

Podczas określania średnicy zewnętrznej należy zmierzyć trzpień i gwint, tzw. największą średnicę wałka. Mając te dane można obliczyć wielkość gwintu według poniższego wzoru:

D = (P x 0,1), gdzie

D - średnica gwintu

P x 0,1 - skok gwintu

Pomiar średnicy wewnętrznej wymaga użycia szczęk wewnętrznych suwmiarki i założenia, że średnica ta jest pomniejszona o skok, według wzoru:

Średnica gwintu = D – P

Jak rozpoznać gwint calowy i gwint metryczny?

• Gwinty metryczne: w tym przypadku skok gwintu mierzony jest od wierzchołków gwintu. Przykładowo, jeśli gwint opisany został np. M14x1,8 daje nam to informację, iż wierzchołki gwintu znajdują się od siebie w odległości 1,8 mm.
• Gwinty calowe: wyznaczamy je poprzez analizę ilości wierzchołków znajdujących się na odcinku = 1 cal. Opis typu 1/4"-10 mówi o tym, iż gwint, który sprawdzamy cechuje się skokiem równym 10 zwojów gwintu na 1 cal.

Jak zmierzyć gwint?

W celu sprawdzenia z jakim gwintem mamy do czynienia wykorzystuje się do tego tabelę, w której należy odnaleźć zmierzoną średnicę gwintu, a w następnym kroku należy odczytać skok gwintu. Przykładowo średnica wałka 9,70 mm i skok P-1,5 to gwint M10 (patrz poniższa tabela).

Elementy złączne w Twojej firmie odgrywają istotną rolę? Sprawdź nasze nitonakrętki, nity i nitownice. Wybieraj najlepsze produkty na rynku i konkretne wsparcie - buduj solidną markę z naszymi elementami i usługami!

Gwinty metryczne - najpopularniejsze wśród gwintów

W Polsce, jak i większości krajów stosuje się system metryczny. Z tego powodu większość spotkanych gwintów będzie charakteryzować się średnicami będącymi całkowitą wielokrotnością milimetra. Ten rodzaj gwintów jest znormalizowany, a co istotne - cechuje się wysoką wytrzymałością, wynikającą z dużego kąta gwintu. Najpopularniejsze gwinty metryczne to: okrągłe, stożkowe, trapezowe, trójkątne. Dzięki tabeli gwintów metrycznych sprawdzimy odpowiedni ich rozmiar, co pozwoli nam na wybór odpowiednich gwintów, by stworzyć bezpieczne oraz trwałe połączenie między powierzchniami.

Tabela skoków gwintów metrycznych M, MF

Tabela skoków gwintów pozwala na szybkie sprawdzenie tego, jaki klucz będzie odpowiedni do konkretnego rozmiaru gwintu. Poniżej zaprezentowane zostały wartości dla najczęściej stosowanych gwintów M - gwint metryczny, zarys trójkątny, kąt 60 stopni, MF - gwint metryczny drobnozwojny kąt 60 stopni.